Modern yaşamın getirdiği yoğun tempo, iş baskısı ve sürekli ulaşılabilir olma zorunluluğu bireylerin zihinsel sağlığını olumsuz etkileyebilir. Bu durumun sonucunda "tükenmişlik sendromu" (burnout) kaçınılmaz hale gelebilir. Ancak herkes aynı risk grubunda değildir. Peki, kimler tükenmişlik sendromuna daha yatkındır ve bundan nasıl korunabiliriz? İşte bilimsel araştırmalara dayalı bilgilerle detaylı bir inceleme.

Tükenmişlik Sendromu Nedir?

Tükenmişlik sendromu, uzun süreli stres, aşırı iş yükü ve duygusal tükenmeyle karakterize edilen bir durumdur. WHO (Dünya Sağlık Örgütü) tarafından "kronik iş yeri stresiyle başa çıkamama hali" olarak tanımlanmıştır (WHO, 2019). Genellikle duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve profesyonel verimliliğin düşmesiyle kendini gösterir (Maslach ve Jackson, 1981).

Kimler Daha Yatkındır?

1. Mükemmeliyetçi ve Aşırı Sorumluluk Alan Bireyler

Mükemmeliyetçilik, bireyin sürekli daha iyisini yapmaya çalışmasını sağlar; ancak aşırı mükemmeliyetçi yaklaşım, stres seviyelerini yükseltir. Yapılan araştırmalar, mükemmeliyetçi bireylerin tükenmişlik sendromuna daha yatkın olduğunu göstermektedir (Stoeber & Rennert, 2008).

2. Yoğun Çalışanlar ve Aşırı Mesai Yapanlar

Uzun çalışma saatleri, dinlenme süresinin azalmasına neden olarak tükenmişliği artırır. Özellikle sağlık çalışanları, akademisyenler ve kurumsal sektörde çalışan bireyler yüksek risk altındadır (Shanafelt et al., 2015).

3. Yardım Mesleklerinde Çalışanlar (Doktorlar, Hemşireler, Psikologlar)

Sağlık ve danışmanlık alanında çalışan bireyler, başkalarının sorunlarına çözüm bulma odaklı oldukları için duygusal tükenme yaşayabilirler. Empati yükü, zamanla tükenmişlik sendromunu tetikleyebilir (Figley, 2002).

4. Yöneticiler ve Karar Verme Yetkisine Sahip Olanlar

Karar alma baskısı altında çalışan yöneticiler, sürekli stresli bir ortamda bulundukları için tükenmişliğe daha yatkındır. Liderlik pozisyonlarındaki bireylerin psikolojik dayanıklılık geliştirmeleri önerilmektedir (Goleman, 1998).

5. Duygusal Olarak Hassas ve "Hayır" Diyemeyen Bireyler

Başkalarını memnun etme odaklı kişiler, kendi sınırlarını korumakta zorlanırlar ve aşırı yük alabilirler. Bu da zamanla duygusal yorgunluğa neden olur (Neff, 2003).

6. Düşük Sosyal Destek Gören ve Yalnız Hissedilen Kişiler

Sosyal destek, tükenmişlikten korunmada önemli bir faktördür. Düşük sosyal desteğe sahip bireyler, stresle başa çıkmakta zorlanabilir (Cohen & Wills, 1985).

7. Serbest Çalışanlar ve Güvencesiz İş Sahipleri

Finansal belirsizlikler ve düzensiz iş yükü, serbest çalışan bireylerin tükenmişlik riskini artırabilir (Hobfoll, 1989).

Tükenmişlikten Korunma Yolları

• Öz-Şefkat Geliştirin: Kendinize karşı nazik olun ve hata yapmanın insan olmanın bir parçası olduğunu unutmayın (Neff, 2003).
• Zaman Yönetimini Öğrenin: İş ve özel hayat arasındaki dengeyi sağlamak önemlidir.
• Sosyal Destek Alın: Aile ve arkadaş çevrenizle güçlü ilişkiler kurmaya özen gösterin.
• Meditasyon ve Mindfulness Uygulayın: Stresle başa çıkmanın etkili yollarından biridir (Kabat-Zinn, 1990).
• Profesyonel Destek Alın: Bir terapist veya psikologla çalışmak tükenmişlikten korunmada yardımcı olabilir.

Evital ile Online Psikolog Desteği Alın

Tükenmişlik sendromunu önlemek ve kendinizi daha iyi hissetmek bazen zor olabilir. Ancak, bir psikolog rehberliğinde bu süreci çok daha kolay ve etkili bir şekilde yönetebilirsiniz.

Evital, online psikolog hizmetiyle, bulunduğunuz her yerden erişilebilen, güvenilir ve profesyonel psikolojik destek sunar. Alanında uzman psikologlarla gerçekleştireceğiniz görüşmeler sayesinde, tükenmişlik sendromuyla başa çıkmak ve zihinsel sağlığınızı güçlendirmek mümkün. Kendinize nazik bir başlangıç yapın ve profesyonel destek alarak daha sağlıklı bir zihinsel dengeye ulaşın.

Hemen bir online görüşme planlayın ve hayatınıza yeni bir başlangıç yapın!

Kaynakça

• Cohen, S., & Wills, T. A. (1985). Stress, social support, and the buffering hypothesis. Psychological Bulletin, 98(2), 310.
• Figley, C. R. (2002). Compassion fatigue: Psychotherapists’ chronic lack of self care. Journal of Clinical Psychology, 58(11), 1433-1441.
• Goleman, D. (1998). Working with emotional intelligence. Bantam.
• Hobfoll, S. E. (1989). Conservation of resources: A new attempt at conceptualizing stress. American Psychologist, 44(3), 513.
• Kabat-Zinn, J. (1990). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness. Delta.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
• Neff, K. D. (2003). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity, 2(3), 223-250.
• Shanafelt, T. D., Boone, S., Tan, L., Dyrbye, L. N., Sotile, W., Sloan, J. A., & Oreskovich, M. R. (2015). Burnout and satisfaction with work-life balance among US physicians relative to the general US population. Mayo Clinic Proceedings, 90(12), 1600-1613.
• Stoeber, J., & Rennert, D. (2008). Perfectionism in school teachers: Relations with stress appraisals, coping styles, and burnout. Anxiety, Stress, & Coping, 21(1), 37-53.

Unutmayın, tükenmişlik sendromu önlenebilir bir durumdur. Kendinizi korumak için farkındalık geliştirmek ve gerekli önlemleri almak, uzun vadede ruhsal sağlığınızı korumanıza yardımcı olacaktır.