Sigara içmek vücutta bulunan organları ve sistemleri etkiler. Bu etkiler sonucunda ise kanser, kalp hastalıkları, felç, diyabet, hipertansiyon ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gelişebilir. Sigaranın vücut dokularını olumsuz etkilemesi, içerdiği kimyasal bileşiklerden ileri gelir. Özellikle bu etkilerin büyük bir kısmı sigara içerisinde bağımlılık yapıcı nikotine aittir. Nikotinin organlar üzerindeki etkileri de şunlardır:
- Beyin: Beyindeki sinir hücrelerinin çalışmalarında değişikliklere neden olur. Bunun sonucunda ise kişi depresyon gibi psikolojik bozukluğa yakalanma riskini artırır.
- Akciğerler: Akciğer fonksiyonuna zarar verir ve nefes almada güçlük yaşamaya neden olur. Bu nedenle birey hafif egzersizlerde bile soluk soluğa kalır.
- Cilt: Nikotin kan damarlarının daralmasına neden olur. Bunun sonucunda ise cilde besin ögelerinin ulaşmasına engel olur. Yaşlanmadan bağımsız olarak ciltte kırışıklıklara neden olur.
- Kalp: Kalp atım hızı ve kan basıncını yükseltirken atardamarlarda daralma meydana getirir. Bunun sonucunda ise kalp krizi riskini artırır.
Sigarada Bulunan Maddeler
Tütün ürünlerinin içerisinde yaklaşık 600 madde bulunurken sigara yakıldığında 7000’den fazla kimyasal bileşik oluşur. Bu kimyasallar kanser, kardiyovasküler hastalıklar ve bağımlılık gibi problemlere yol açmaktadır. Sigara içerisinde ve dumanında bulunan bazı maddeler şunlardır.
- Nikotin: Genellikle tarım ilaçlarında kullanılır. Sigara bağımlılığına neden olan kalp ve damar sağlığını etkileyen kimyasaldır.
- Benzen: Benzinde kullanılan kanserojen bileşiktir.
- Amonyak: Genellikle temizlik ürünlerinde ve gübrelerde kullanılır. Sigarada nikotinin etkisini güçlendirmek amacıyla kullanılır.
- Aseton: Çözücü olarak kullanılan uçucu bir sıvıdır.
- Arsenik: Genellikle fare zehirlerinde kullanılan bir zehirdir. Tütün tarımında kullanılan pestisitler (Tarımda zarar verme olasılığı olan haşereleri yok etmek için kullanılır.) yolu ile sigaraya bulaşır.
- Kadmiyum: Pillerde kullanılan bir ağır metaldir. Sigara içmek vücutta birikimine yol açmaktadır.
- Karbonmonoksit: Kokusuz ve renksiz zehirli ve ölüme neden olabilen bir gazdır. Yüksek miktarda maruziyet sonucu kanda karışarak damar ve kalp sağlığına zarar verir. Karbonmonoksit dolaşımda kırmızı kan hücrelerinin taşıdığı oksijen miktarını azaltır. Dokulara ve organlara yetersiz oksijen girmesine neden olur. Yüksek miktarda araba egzozlarında ve sigara dumanında bulunur.
- Toluen: Yapıştırıcı, mürekkep, deterjanlar, boyalar ve patlayıcılarda kullanılan endüstriyel bir kimyasaldır.
- Katran: Tütün dumanında asılı duran kahverengi ve yapışkan katı parçacıklardır. Dişlerde ve tırnaklarda sararmaya neden olur. Bunun yanı sıra akciğer dokularında birikir. Katran içerisinde kanserojen (kansere neden olan) bileşikler bulunur.
- Krom: Boya yapımında kullanılan alaşım bir metaldir. Krom maruziyeti akciğer kanser riskini artırır.
- Polonyum-210: Kanserojen radyoaktif bir elementtir.
Sigara İçtiğiniz Anda Vücudunuzda Gerçekleşecek 5 Olay
Vücutta ilk anda oluşan sigara zararları tat tomurcuklarında azalma, işitme ve görme bozukluğu, cilt problemleri ve cinsel problemlerdir. Bu etkilerinin yanı sıra özellikle kalbi ve kan damarlarını etkilemektedir. Bu nedenle kalp krizi, felç ve kalp ve damar hastalıkları riskini artırır. Sigara içildiği anda vücutta meydana gelen değişimler şunlardır:
- Nikotin 10 saniye içerisinde kana karışır ve beyne ulaşır.
- Nikotin beyinde bireyin kendini daha dinç ve rahat hissetmesini sağlayan kimyasalların salınımını uyarır. Bu duygu kısa süreli hissedilir ve devamında kaybolur.
- Beyinde salınımını uyarılmış kimyasallar arasında “savaş ve kaç” uyarısını yapan adrenalin salınımı da uyarılır.
- Adrenalin kişide kalp atım hızını ve kan basıncını arttırır. Bu fizyolojik olaylar ise vücutta hızlı kalp atışını ve daha hızlı ve sığ nefes almaya neden olur.
Sigarayı İlk İçtiğiniz Anda
Sigara ve sigara dumanının kimyasalları vücuttaki ilk etkileri başlar. Vücutta meydana gelen değişiklikler şunlardır:
- Sigara dumanı ve kimyasallar yemek borusunu ve burnu tahriş etmesi sonucu kırmızılık meydana gelir. Öksürük başlayabilir.
- Ağız içindeki iyi bakterilerin ölmesine neden olur. Bunun sonucunda ise ağız kuruluğu ve ağız kokusu meydana gelir.
- Sigara içerisinde bulunan katrana bağlı diş, diş eti ve dudak renginde bozulmalar meydana gelebilir. Zamanla bu bozulmalar daha belirgin hale gelir.
Sigarayı İçtikten 20 Dakika Sonra
Sigara içerisindeki kimyasallar kana karışır. Kimyasallar vücutta her dokuda farklı etkiler meydana getirir. Bu etkilere bazı örnekler:
- Nikotin kana karışarak kan basıncını artırır.
- Nikotin vücutta bir uyarıcı olarak davranır. Bunun sonucunda ise beyinde yemek yeme isteğini arttıran veya duygu durumunu yükselten kimyasallar salınımını uyarır. Kişi bu uyarılara karşılık bir şey yapamadığında kendini endişeli ve sinirli hisseder.
- Koku duyusunda azalma meydana gelir.
Sigarayı İçtikten 8 ila 48 Saat İçinde
Vücutta karbonmonoksit ve nikotinin etkilerinde azalma meydana gelir. Bu aşamada meydana gelen etkiler şunlardır:
- İlk sigaradan sonra başka bir sigara içilmedi ise nikotin ve karbonmonoksit vücuttan uzaklaşır. Vücudun nikotini atması iki gün sürmektedir.
- Akciğerleri kaplamak ve korumak için oluşturulan fazla mukus boşaltılır.
- Nikotin bağımlılığının yanı sıra koku ve tat algılamada güçlüğe neden olur.
- Sigara içildiğinde iç kulağın oksijeni tükenmektedir. Bu durum ise işitme kaybına neden olur.
- Sigara kan dolaşımında oksijen kullanımın azalmasına neden olmaktadır. Bunun sonucunda ise egzersiz yapmak ve bisiklet sürmek gibi diğer fiziksel aktiviteler kişinin nefes nefese kalmasına neden olur.
Sigarayı Profesyonel Destek ile Bırakın
“Sigara nasıl bırakılır?” hakkında araştırmalar yapılır ve sigara ciddi bir bağımlılık olduğu için bu durum çoğu zaman araştırma aşamasında kalabilir. Bazı kişiler de araştırmaları sonucu kendi iradesi ile sigarayı bırakmak için çaba harcar fakat uzman bir yardım ile sigarayı bırakmak bu süreci kolaylaştırır. Sigarayı bırakmak için birçok seçenek mevcuttur. Bu noktada daha önce sigara bırakma deneyimi yaşandıysa bu durum da kişiye yardımcı olur. Bu deneyim sayesinde kişi hangi yöntemin işe yaradığını ve neyi değiştirmesi gerektiğinin farkında olur. Sigarayı bırakmak için davranış değişiklikleri, nikotin replasmanları, reçeteli ilaç almak, profesyonel destek ve danışmanlardan yardım almak seçenekleri mevcuttur.
Sigarayı bırakmayı kolaylaştıracak yollar hakkında tavsiye ve danışmanlık almak çok önemlidir. Sigarayı profesyonel bir destek ile bırakmak ilaçlara ve nikotin resplasmanlarına ihtiyacı azaltır. Kişi doğru adımlarla kısa sürede ve tekrar başlama olasılığı düşük bir şekilde sigarayı bırakmasına katkı sağlar.
Sigarayı Bıraktıktan Sonra Vücutta Meydana Gelen Değişiklikler
Kişinin sigarayı bırakması zamanla meydana gelen zararları iyileştirir. Sigara başlama ile başlayan fizyolojik ve kimyasal değişimler terse döner. Sigarayı bıraktıktan sonra vücutta meydana gelen değişiklikler şunlardır:
- Sigara içmeyi bıraktıktan 20 dakika sonra kan basıncı ve kalp atım hızı düşer. Ayak ve ellerin sıcaklığı yükselir.
- 8 saat sonra kanda oksijen seviyesi artarken karbonmonoksit seviyesi azalır.
- 24 saat sonra inme (kalp krizi) riski azalır.
- 48 saat sonra vücut nikotin yokluğuna uyum sağlar. Kişi tat ve koku alma yeteneğini yeniden kazanır.
- 2 hafta ilâ 3 ay sonra kan dolaşımı iyileşir. Egzersiz ve diğer fiziksel aktiviteler daha iyi tolere edilebilir.
- 1 ilâ 9 ay sonra nefes darlığı, yorgunluk ve öksürük azalır. Kişi kendini daha enerjik hisseder.
- 1 yıl sonra kişinin kalp krizi geçirme olasılığı sigara kullanana göre %50 oranında azalır.
- 5 ilâ 15 yıl sonra felç geçirme olasılığı azalır.
- 10 yıl sonra akciğer kanseri ve diğer kanser türlerinin riskini azaltır.
Sigara bağımlılığı vücudu önemli ölçüde etkilemektedir. Ayrıca kanser, felç ve KOAH gibi ciddi hastalıklara yakalanma riskini artırmaktadır. Sigara bağımlılığında deneyimli yönlendirmeler önemlidir ve bu alanda çalışan psikolog veya psikiyatristlerin desteği gerekebilir. Bu nedenle sigarayı tecrübeli bir klinikten ruh sağlığı hizmeti alarak bırakabilirsiniz.
Kaynakça
- https://www.lung.org/quit-smoking/smoking-facts/whats-in-a-cigarette
- https://www.cancer.ie/cancer-information-and-support/cancer-prevention/smoking/whats-in-a-cigarette
- https://medicalnewstoday.com/articles/215420#4
- https://www.heart.org/en/healthy-living/healthy-lifestyle/quit-smoking-tobacco/how-smoking-and-nicotine-damage-your-body
- https://www.cdc.gov/tobacco/data_statistics/fact_sheets/health_effects/effects_cig_smoking/
- https://www.verywellmind.com/nicotine-addiction-101-2825018
- https://www.nhs.uk/better-health/quit-smoking/
- https://my.clevelandclinic.org/health/articles/17488-smoking
- https://truthinitiative.org/research-resources/harmful-effects-tobacco/5-unexpected-ways-smoking-affects-your-body
