Günümüzde sarı kantaron yağı gibi doğal ürünlere olan ilginin her geçen gün artması beraberinde soruları da gündeme getirir. Sarı kantaron yağı eski zamanlardan bu yana insanlar tarafından başta saç ve cilt bakımında olmak üzere çeşitli amaçlarla kullanılan bitkisel yağlardan bir tanesidir. Sarı kantaron bitkisinden maserasyon (bitkinin çiçeklerinin zeytinyağı gibi bir taşıyıcı yağ içerisinde bekletilmesi ve ardından süzülmesi) yöntemi ile elde edilen sarı kantaron yağı içeriğinde bulunan antioksidan ve antienflamatuar bileşikler sayesinde özellikle saç bakımı, yaraların iyileşme sürecini destekleme, ruh halini iyileştirmeye yardımcı olma gibi pek çok önemli fayda sunar. “Sarı kantaron yağı neye iyi gelir?” gibi soruların cevapları ve konu hakkında diğer merak edilenler yazının ilerleyen kısımlarında detaylı olarak yer almaktadır.
Sarı Kantaron Yağının Hammaddesi Sarı Kantaron Nedir?
Halk arasında binbirdelik otu, mayasıl otu, kuzukıran gibi farklı isimlerle de adlandırılan sarı kantaron bitkisi sarı renkli çiçekler açan ve adını bu çiçeklerinden alan çok yıllık bir bitkidir (1). “Sarı kantaron yağı ne işe yarar?” sorusunun cevabı bitkide bulunan etken maddelerde gizlidir. Hypericaceae familyasına ait bir bitki olan sarı kantaron tropikal ve ılıman iklimlerde kendiliğinden yetişebilir. Bununla birlikte Türkiye dahil olmak üzere pek çok ülkede sarı kantaron yetiştiriciliği de yaygın olarak yapılır.
Sarı kantaron bitkisi genellikle 70-90 cm uzunluğa ulaşabilir. Sarı renkli çiçekleri dallarının ucunda bulunur ve çiçeklerinde bitkinin etken maddesinin yaklaşık %90’ını ihtiva eden stamenler (bitkinin erkek üreme organı) yer alır (2). Bitkinin yaklaşık 2000 yıldan bu yana alternatif tıp alanında yaygın olarak kullanılmasının en önemli nedeni içeriğinde bulunan bileşenlerdir. Bazı çalışmalara göre hiperisin gibi phthodianthronlar, hyperforin gibi phloroglucinollar, kaempferol ve quercetin gibi flavonoidler sarı kantaron bitkisinin başlıca bileşenleri arasındadır. Ek olarak sarı kantaron; taninler, xanthomalar, fenolik bileşikler, amino asitler ve karotenoidler gibi diğer bileşenler bakımından da oldukça zengindir (2). “Sarı kantaron yağı ne işe yarar?” diye merak ediyorsanız konu hakkında detaylı bilgi yazının ilerleyen kısımlarında yer almaktadır.
Sarı Kantaron Nasıl Yetiştirilir?
Sarı kantaron bitkisi Türkiye’de dahil olmak üzere dünyanın pek çok bölgesinde kendiliğinden yetişir. Bununla birlikte yapılan bilimsel çalışmaların da yardımıyla bitkinin tıbbi ve aromatik bir bitki olarak değerinin her geçen gün daha da anlaşılmasının neticesinde günümüzde Avrupa, Çin, Avustralya ve Amerika’da sarı kantaron yetiştiriciliği de yapılmaktadır (3).
Sarı kantaron bitkisi 65-1600 metre yükseklikte yetişebilen soğuğa karşı dayanıklı bir bitki çeşididir. Sarı kantaron genellikle humus açısından zengin ve alkali toprakları sevse de fakir topraklarda da yetişebilir. Bir diğer ifadeyle bitkinin özel bir toprak gereksinimi bulunmamaktadır. Bununla birlikte sarı kantaronun kadmiyum başta olmak üzere toprakta biriken ağır metalleri emebilme özelliği vardır. Bu nedenle yetiştiriciliği yapılırken kadmiyum bakımından fakir toprakların tercih edilmesi önemlidir (3).
Bitkinin çiçek açma dönemi genellikle mayıs-eylül ayları arasındadır. Bitkide etken maddenin yoğun olarak bulunduğu dönem bitkinin çiçeklenmeye başladığı dönemdir. Bu nedenle bazı araştırmalara göre bitkinin hasadının çiçeklerin yaklaşık %70’inin açtığı dönemde yapılması önemlidir (3).
Sarı Kantaron Yağı ile Kırmızı Kantaron Yağı Arasında Ne Fark Vardır?
Günümüzde sarı ve kırmızı kantaron yağı başta olmak üzere kantaron bitkisinden elde edilen çeşitli yağlar vardır. Sarı kantaron yağı ve kırmızı kantaron yağı faydaları incelendiğinde her ikisinin de güçlü antienflamatuar ve aneljezik etkileri olduğu görülebilir. Kantaron bitkisinden yağ elde edilirken farklı yöntemler kullanılır. Sarı kantaron yağı ve kırmızı kantaron yağı arasındaki başlıca farklardan bir tanesi yağın elde edilmesinde kullanılan çiçeklerin kuru veya taze olmasıdır. Kırmızı kantaron yağı taze kantaron çiçeklerinden elde edilirken sarı kantaron yağı kuru çiçeklerden elde edilir. Sarı ve kırmızı kantaron yağı faydaları incelendiğinde ise her ikisinin de hemen hemen aynı etkileri gösterdiği görülür.
Sarı Kantaron Yağı Nasıl Kullanılır?
Sarı kantaron yağı birkaç farklı şekilde kullanılabilir. Bu noktada “Sarı kantaron yağı içilir mi?” sorusu gündeme gelir. Bazı çalışmalar sarı kantaron bitkisinin ülser gibi sindirim sistemi hastalıklarında destekleyici olarak kullanılabileceğini göstermektedir (4). Bu nedenle kantaron yağının önerilen miktarlarda ve doktor kontrolünde içilecek tüketilmesi mümkündür. Ek olarak yağda bulunan antienflamatuar bileşenlerin yara iyileşmesi üzerinde de önemli etkileri olduğunu gösteren çalışmalar vardır. Bu çalışmaların ışığında yağ, harici olarak da kullanılabilir. Sarı kantaron yağı nasıl kullanılır diye merak edenler için yağın başlıca kullanım yöntemleri şu şekilde sıralanabilir (3):
- Harici kullanım: Sarı kantaron yağının eski zamanlardan bu yana yaygın kullanım alanlarından bir tanesi yağın harici kullanımıdır. “Sarı kantaron yağı cilde faydaları nelerdir?” diye merak edenler için kantaron yağı başta yara iyileşme sürecinde olmak üzere cilt sorunlarında etkilidir. Yara, yanık gibi cilt problemlerinde sarı kantaron yağı kullanmak isteyenlerin 9-10 damla ile cilde nazikçe masaj yapması önerilir.
- Dahili kullanım: Sarı kantaron yağı oral yolla da tüketilebilir. “Ağızdan alınan sarı kantaron yağı ne işe yarar ve nasıl kullanılır?” Sarı kantaron yağı antimikrobiyal ve antibakteriyel özellikleri sayesinde sindirim sistemi sağlığını destekleyebilir. Sindirim sistemi sorunlarına karşı tüketmek isteyenler ise öncelikle dokto yağı, sabah ve akşam aç karnına olmak üzere günde iki defa 10 mL tüketebilir. Bununla birlikte bu ürünleri kullanmadan önce uzman bir doktora danışmak önemlidir.
Sarı Kantaron Yağı Yüze Nasıl Uygulanır?
Sarı kantaron yağı uzun yıllardan bu yana cilt bakımında yaygın olarak kullanılmaktadır. Kantaron bitkisinin güçlü antienflamatuar etkileri onu cilt bakımında kullanılan etkili yağlardan birisi haline getirir. Araştırmalara göre bu yağın sivilce oluşumu üzerinde de antimikrobiyal ve antibakteriyel bileşenleri sayesinde olumlu etki gösterebilir (5). Peki, sarı kantaron yağı yüze nasıl uygulanır? Bu yağı yüze uygulamadan önce yüzün uygun bir temizleme ürünü ile nazikçe temizlenmesi önerilir. Yüzü temizledikten sonra bir miktar sarı kantaron yağı bir miktar pamuğa damlatılarak cilde uygulanabilir. Ancak burada unutulmaması gereken ciltte yağlanmaya neden olabilir. Bu nedenle önerilen miktarlarda ve azar azar kullanılması önerilir.
Sarı Kantaron Yağı Vücuda Nasıl Uygulanır?
Sarı kantaron yağı vücut bakımında kullanılan popüler yağlardan bir tanesidir. Sarı kantaron yağını vücuda uygulamak için ilk adım kaliteli bir kantaron yağı seçmektir. Geleneksel olarak yara, yanık, sezeryan izi gibi cilt sorunlarında etkili olarak kullanılan sarı kantaron yağı bazı araştırmalara göre atopik dermatit gibi sağlık sorunlarının tedavisinde de destekleyici olarak kullanılabilir (6).
Bazı çalışmalar sarı kantaronun ciltte kolajen sentezini destekleyebileceğini göstermektedir. Bu nedenle yara, yanık izi, sivilce izi gibi cilt sorunlarında topikal olarak cilde uygulandığında cilt sorunlarının giderilmesine yardımcı olabilir (7). Ancak uzmanlar hassas bir cilde sahip olanların sarı kantaron yağını kullanırken dikkatli olması gerektiğini ifade etmektedir. Bu nedenle hassas cilde sahip olanların kantaron yağı kullanmadan önce küçük bir alanda denemesi önerilir.
Sarı Kantaron Yağının Vücuda Faydaları
Sarı kantaron yağı tarih boyunca çeşitli sağlık sorunlarının tedavisinde destekleyici olarak kullanılan vücuda çeşitli faydalar sağlayan yağlardan bir tanesidir. Günümüzde üretim aşamasında içerisine ozon enjekte edilen ozonlu kantaron yağı da dahil olmak üzere kantaron yağının sayısız faydası vardır. Başlıca sarı kantaron yağı faydaları şu şekilde sıralanabilir:
- Depresyon semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir: Sarı kantaron yağının yaygın kullanım alanlarından bir tanesi depresyon gibi ruh sağlığı sorunlarıdır. Siz de “Ruh sağlığı sorunlarında sarı kantaron yağı ne işe yarar?” sorusunun cevabını merak ediyor olabilirsiniz. İçerdiği bileşikler sayesinde serotonin ve noradrenalin gibi nörotransmitterlerin seviyelerini dengeleyerek depresyonun semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir. Bu nedenle özellikle hafif ve orta derecede depresyon semptomlarını hafifletmede etkili olabilir.
- Sakinleştirici etki gösterebilir: Araştırmalar göre sarı kantaron yağının sinir sistemi üzerinde yatıştırıcı etkilere sahip olduğu söylenebilir. Bu nedenler stres ve anksiyete gibi sorunlar yaşayanlar önerilen miktarlarda sarı kantaron kullandıklarında rahatlama sağlayabilir.
- Antioksidan etkiler gösterebilir: Kantaron bitkisi içerisinde güçlü antioksidanlar bulunur. Antioksidanların en önemli özelliği serbest radikallerin (çeşitli kimyasal tepkimeler sonucu açığa çıkan kararsız moleküller) vücutta neden olduğu hasarı önlemeye yardımcı olabilmesidir.
Yukarıda sayılanların yanı sıra sarı kantaron yağı ne işe yarar sorusuna verilebilecek cevaplardan bir diğeri de bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olmasıdır. Ayrıca bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olduğunu gösteren bazı çalışmalar vardır. Ek olarak sarı kantaron yağı saça faydaları ile de bilinen doğal yağlardan bir tanesidir.
Sarı kantaron yağı ne işe yarar diye merak edenler ve kantaron yağı kullanmak isteyenlerin kantaron yağı da dahil olmak üzere herhangi bir ürün kullanmadan önce alanında uzman bir doktor tarafından gerekli kontrollerinin yapılması önerilmektedir. Eczacıbaşı Evital ile ister online ister yüz yüze randevu imkanı ve güvenli ödeme ile alanında uzman cildiye doktorundan siz de şimdi randevu alabilirsiniz.
Bu içeriğin geliştirilmesinde Eczacıbaşı Evital katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.
Kaynakça:
- https://bezmialem.edu.tr/fitoterapi/PublishingImages/sari-kantaron-yag.pdf
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/979657
- https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/Belgeler/YATIRIMCI%20REHBER%C4%B0/SARI%20KANTARON%20F%C4%B0Z%C4%B0B%C4%B0L%C4%B0TE%20RAPORU.pdf
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9526892/#B9
- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2086003
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0944711304703499
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK92750/
