Somatik Semptom Bozukluğu (Somatizasyon) Nedir?

‘’Somatizasyon nedir?’’ sorusu somatik semptom bozukluğu belirtileri gösteren kişilerin tedavi arayışlarında karşılaştıkları sorunlardan biridir. Somatik semptom bozukluğu (SSB), önemli duygusal sıkıntıya ve işlevsellik sorunlarına neden olan bir rahatsızlıktır. Ağrı veya yorgunluk gibi fiziksel semptomlara neden olabilir. Görülen fiziksel semptomlara ait altta yatan teşhis edilmiş başka bir tıbbi durum olabilir veya olmayabilir. Ancak kişilerin bu rahatsızlıkta en önemli farkı semptomlara verdiği tepkilerdir. Ciddi bir hastalık olmamasına rağmen, kişilerde yoğun acı veya rahatsızlık hissetmesi bu bozukluğa özgüdür. Somatizasyon, bireyin bedensel semptomlarıyla başa çıkma mekanizması olarak ortaya çıkar, ancak bu semptomlar genellikle tıbbi test ve incelemelerle açıklanamaz. Kişi, sürekli sağlık endişeleri ve fiziksel rahatsızlıklarla uğraşırken, bu durum genellikle altında yatan psikolojik faktörlerle ilişkilidir. Somatik semptom bozukluğu, kişinin yaşamını olumsuz yönde etkileyebilir, günlük işlevselliğini kısıtlayabilir ve sağlık sistemine sıkça başvurmasına neden olabilir. Tedavide psikiyatrist ve psikolog görev alır. Psikoterapi, destekleyici yaklaşımlar veya gerekirse farmakoterapi kullanılabilir. Bu bozukluk hem fiziksel hem de psikolojik boyutları bir araya getirerek bütüncül bir tedaviyi gerektirir. Tedavi semptomları hafifletmeye, başa çıkmaya ve yaşam kalitenizi iyileştirmeye yöneliktir.

Somatik Semptom Bozukluğu (SSB) Belirtileri

Somatizasyon bozukluğu kişinin sürekli fiziksel şikayetlerle başvurması ve bu şikayetlerin tıbbi bir nedenle açıklanamaması durumunu tanımlayan bir psikiyatrik bozukluktur. Somatizasyon bozukluğu belirtileri genellikle psikolojik ve fizyolojik belirtileri içerir.

Somatik Semptom Bozukluğu (SSB) Psikolojik Belirtileri

Kişilerin fiziksel semptomlara tepki olarak nasıl düşündükleri, hissettikleri ve davrandıkları somatik semptom rahatsızlığının psikolojik belirtileridir. SSD'li kişiler psikolojik açıdan şunları yapabilirler:

• Potansiyel hastalık hakkında sürekli endişe duymak,
• Normal fiziksel belirtileri daha ciddi hastalığın işareti olarak görmek,
• Kesin tanı ve teşhis olmasa bile semptomların ciddi olduğundan korkmak,
• Fiziksel belirtilerin tehdit edici veya zararlı olduğunu düşünmek,
• Tıbbi değerlendirme ve tedavinin yeterli olmadığını düşünme,
• Fiziksel aktivitenin vücuda zarar verebileceğinden korkmak,
• Vücudu anormallikler açısından tekrar tekrar kontrol etmek,
• Endişeleri gidermeyen veya onları daha da kötüleştiren sık sağlık doktor kontrolleri yaptırmak,
• İlacın yan etkilerine karşı alışılmadık derecede duyarlı olmak.

Somatik Semptom Bozukluğu Fiziksel Belirtileri

Somatizasyon bozukluğu olan kişilerin sahip olabileceği fiziksel belirtiler şunları içerir:

• Somatik Semptom Bozukluğu (SSB) fiziksel belirtiler arasında en yaygın olarak kronik ağrıları içerir. Bu ağrılar genellikle vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkabilir ve şiddetleri değişkenlik gösterebilir.
• SSB'ye sahip bireyler sık sık baş ağrılarından muzdarip olabilirler. Bu durum, genellikle stres ve kaygıyla ilişkilidir.
• Sindirim sistemi problemleri, SSB'nin fiziksel belirtileri arasında yer alır. Mide ağrısı, gaz, şişkinlik gibi sorunlar sıkça görülebilir.
• Fiziksel belirtiler hafif yada şiddetli olabilir ve bir ya da birden fazla belirti olabilir. Tıbbi bir duruma bağlı olabilirler veya açık bir nedeni olmayabilir.

Somatizasyon Bozukluğu Nedenleri

Somatik semptom bozukluğunun kesin nedeni tam anlaşılamamıştır. Ancak aşağıdaki faktörlerden bazıları hastalığa neden olabilir:

• Biyolojik Faktörler: Genetik yatkınlık, nörotransmitter düzenlemelerindeki bozukluklar veya bağışıklık sistemi ile ilgili sorunlar gibi biyolojik faktörler rahatsızlıkta rol alabilir..
• Psikososyal Etmenler: Genellikle çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar, aile içi sorunlar veya stresle başa çıkma zorlukları gibi psikososyal faktörler hastalığa neden olabilir.. Bu tür deneyimler, kişinin duygusal ve zihinsel sağlığını etkileyerek somatik semptomlara yol açabilir.
• Stres: Somatik semptomlar, özellikle stres oluşturan durumlara maruz kalındığında ortaya çıkabilir. Travmatik olaylar, kayıplar veya önemli değişiklikler, rahatsızlığı tetikleyebilir.
• Kişilik Yapısı: Obsesif-kompulsif, histriyonik veya depresif kişilik özelliklerine sahip kişilerde, somatik semptomlar görülebilir.

Somatik Semptom Bozukluğu (SSB) Çeşitleri Nelerdir?

SSB, farklı tiplerde ortaya çıkabilir ve bu çeşitlilik, belirli semptomların nitelikleri ve kişinin yaşadığı zorluklara göre şekillenir. Somatik rahatsızlığın çeşitlerinden bazıları aşağıda sıralanmıştır:

• Ağrı Tipi SSB (Somatizasyon Tipi): Bu tip SSB'de kişi, çoğunlukla farklı vücut bölgelerinde sürekli ağrılarla doktora başvurur. Bu ağrılar genellikle belirgin bir tıbbi nedenle açıklanamaz.
• Bilişsel Tip SSB (Somatik Belirtilere Odaklanma): Bu tip SSB'de kişi, vücudundaki belirli bir organ veya bölge üzerinde yoğunlaşarak, bu bölgedeki herhangi bir minimal belirtiye aşırı odaklanır. Bu durum, hastanın sürekli sağlık endişesi yaşamasına neden olabilir.
• Konversiyon Bozukluğu (Somatik Belirtilerin Motor veya Duyusal Bozukluk Şeklinde Ortaya Çıkması): Bu tip SSB'de kişi, bir organ veya sistemle ilgili olmayan somatik semptomlar sergiler. Örneğin, görme veya duyma sorunları gibi motor veya duyusal bozukluklar görülebilir.
• Disosiyatif Tip SSB (Duygusal Stresin Vücut Hareketleri veya Fonksiyonları Üzerinde Etkisi): Bu tip SSB'de kişi, duygusal stresin vücut fonksiyonlarına etki ettiği bir durumu deneyimler. Örneğin, stres anında felç benzeri semptomlar ortaya çıkabilir.
• Karışık Tip SSB: Kişide birden fazla SSB tipinin belirgin özellikleri bir araya gelirse, bu durum karışık tip SSB olarak adlandırılır. Örneğin hem ağrı tipi hem de konversiyon tipi belirtilerin bir arada bulunması gibi rahatsızlıklar görülebilir.

Somatizasyon Bozukluğu Kimlerde ve Hangi Yaş Aralığında Görülür?

Somatik semptom bozukluğu çocuklarda, ergenlerde ve yetişkinlerde ortaya çıkabilir ve genellikle 30 yaş civarında başlar. Ancak bu durum kişilerin yaşadığı travmatik olaylara, genetik yatkınlığa veya kişilik yapısına göre farklılık gösterebilir.

SSB ve Sosyal Yaşam

Somatizasyon bozukluğu yaşayanlar, sürekli sağlık endişeleri ve fiziksel semptomlarla mücadele ederken, sosyal ilişkilerdeki zorluklarla karşılaşabilir. Sık doktor ziyaretleri, sosyal aktivitelerden uzaklaşma ve anlayış eksikliği, somatizasyon bozukluğu yaşayan kişilerin sosyal yaşamlarını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu durum, bireyin günlük etkileşimlerde bulunmasını ve sosyal etkinliklere katılmasını engelleyebilir, bu da yaşam kalitesini etkileyebilir. Tedavi sürecinde, sosyal destek ve anlayışın sağlanması, bireyin sosyal yaşamını iyileştirmeye yönelik önemli bir adım olabilir.

Hastalık Hastalığı (Hipokondriyazis) Tedavisi

Hipokondriyazis, kişinin sürekli sağlık endişeleri taşıması ve gerçekte var olmayan hastalıklar konusunda aşırı korkular aşamasıdır. Kişiye yönelik bilişsel davranışçı terapi, psikoterapi ve farmakoterapi gibi yöntemler tedavide kullanılabilir. Hastanın gerçekçi olmayan sağlık korkularını anlaması, bu korkuları azaltması ve sağlıkla ilgili düşüncelerini kontrol edilmesine yardımcı olmak tedavinin temel amaçlarıdır. Ayrıca, doktorlar arasında güvenilir bir iletişim ve hasta-doktor ilişkisinin geliştirilmesi önemlidir. Güven, kişilerin yaşadığı endişelerin ciddiye alınması ve empatik bir yaklaşım, tedavi sürecindeki etkinliği artırabilir. Tedavi sürecinde aile üyeleri ve sosyal destek sistemleri de dahil edilerek kişiye geniş bir destek ağı sağlamak önemlidir.

Somatik Semptom Bozukluğu Başka Hastalıklara Yol Açar mı?

Somatik semptom bozukluğu (SSB), doğrudan diğer fiziksel hastalıklara yol açmaz. Ancak sürekli fiziksel şikayetler sağlık sistemini etkileyebilir. Bu durum, gereksiz tıbbi testlerin ve müdahalelerin gerçekleştirilmesine yol açarak sağlık kaynaklarını israf edebilir. SSB'nin varlığı, hastaların gerçek tıbbi sorunlarının altında gizlenebileceği için, asıl sağlık sorunlarının doğru bir şekilde teşhis ve tedavi edilmesini geciktirebilir.

Somatik Semptom Bozukluğu (SSB) ve Hastalık Hastalığı (Hipokondriyazis) Arasındaki Farklar Nelerdir?

SSB, kişinin sürekli ve açıklanamayan fiziksel şikayetlerle doktora başvurmasıdır. Hastalık hastalığı (Hipokondriyazis) ise daha çok hastalık korkusu ve sürekli sağlık endişeleri ile görülür. SSB'de kişiler, semptomları hissetmelerine rağmen genellikle bu semptomlar tıbbi bir nedenle açıklanamaz. Hipokondriyazis ise kişiler gerçekte var olmayan hastalıklar veya sağlık sorunları konusundaki aşırı korkularına odaklanırlar.

Somatizasyon Tekrarlar mı?

Tekrarlanabilirlik özelliği genellikle bireyin yaşadığı stres, kaygı veya travmatik deneyimlerin devam etmesine bağlıdır. Somatizasyon belirtileri, bu duygusal zorluklar devam ettiği sürece tekrarlanabilir, ancak bireyin başa çıkma becerilerini güçlendirmesi ve stresi azaltması durumunda azalabilir.

Somatizasyon bozukluğu belirtileri gösteren kişilerin, hastanelerin ruh sağlığı ve hastalıkları bölümünden randevu alarak tedaviye başlamaları günlük aktivitelerine dönmesi için önemlidir

Kaynakça

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532253/
2. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17976-somatic-symptom-disorder-in-adults
3. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/somatic-symptom-disorder/symptoms-causes/syc-20377776