Stresli anlarda neden hemen öfkeleniriz? Bazen küçük bir olay, beklenmedik şekilde sert bir tepki doğurur. Aslında bu, kontrolsüz bir “karakter özelliği” değil; beynin hayatta kalma sisteminin bir yansımasıdır. Stres ve öfke, sinir sisteminde aynı kökten beslenen iki tepkidir.
Beyin bu iki duyguyu neden karıştırıyor?
Beynimizin limbik sisteminde yer alan amigdala, tehlike algısını işler. Bir tehdit hissettiğinde vücuda “savaş ya da kaç” sinyali gönderir. Bu sinyallerin sonucu olarak kortizol ve adrenalin hormonları devreye girer.
Ancak beyin, fiziksel tehlike ile duygusal stres arasındaki farkı ayırt edemez.
Yani bir tartışma, teslim tarihi baskısı veya sosyal bir çatışma da aynı biyolojik reaksiyonu başlatır:
- Kalp atışı hızlanır,
- Kaslar gerilir,
- Nefes yüzeyselleşir,
- Ve kişi istemsizce “öfke” moduna geçer.
Yani bazen öfke, aslında korkunun ya da çaresizliğin maskesidir.
Stres ve öfke arasındaki fizyolojik köprü
Stresli durumlarda sinir sistemi sempatik moda geçer. Bu, bedenin “hazır ol” hâlidir. Fakat bu uzun süre devam ettiğinde duygusal yorgunluk ve sabırsızlık oluşur.
Harvard Medical School’a göre kronik stres yaşayan kişiler, öfke kontrolü sorunlarına %50 daha yatkın. Çünkü kortizol fazlalığı, beynin ön lobundaki (rasyonel düşünmeden sorumlu bölge) işlevleri baskılar.
Ne yapılabilir?
- Nefesin gücü: Derin nefes almak, sempatik sistemin yerine parasempatik sistemi (rahatlama modu) aktive eder.
- Fiziksel boşaltım: Yürüyüş veya hafif egzersiz, stres hormonlarını doğal yoldan düşürür.
- Duyguyu tanımla: “Sinirliyim” demek yerine “gerildim, baskı hissediyorum” diyebilmek fark yaratır.
- Destek al: Psikolojik danışmanlık almak, stresle baş etme becerilerini güçlendirir.
- Kendini test et: Stres Testi ile stres düzeyini ölçebilirsin.
Öfke kontrolü değil, stres yönetimi
Birçok insan öfke kontrolü üzerine çalışır, ancak kök neden stres yönetimidir. Beyin stres altında alarm verir; bu alarmın sesini kısmanın yolu, bedeni rahatlatmaktan geçer.
Öfke çoğu zaman stresin gürültülü hâlidir. Bedenini tanıdıkça, öfkenin aslında bir savunma mekanizması olduğunu fark edeceksin. Stresini yönetmeyi öğrendiğinde, öfken de kendiliğinden sakinleşir.
Kendi iyilik hâlin için bir adım atmanın zamanı geldi. Uzmanlarımızla hemen tanış: evital.com.tr
#çözümüvar #evital
Kaynakça
- Harvard Medical School. Stress and Anger: How They Interact, 2023.
- American Psychological Association. Managing Anger and Stress, 2022.
- WHO. Mental Health and Stress Response Mechanisms, 2023.
